به نقل از «فارس»

جایگاه امر به معروف در شرع و قانون اساسی

تاریخ انتشار: ۸ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۹۰۲۸۸

به گزارش خبرنگار توانا؛ علیرضا محمدلو پژوهشگر علوم اجتماعی و مدرس رسانه، در یادداشتی که در اختیار این رسانه قرار داد، نوشت: فرض بر این است که از هیجان فاصله بگیریم و پیرامون پدیده‌های اجتماعی و فرهنگی، منطقی صحبت کنیم. اخیرا عده‌ای از بانوان بصورت خودجوش، تیمی، هماهنگ و محترمانه در متروی تئاتر شهر تهران اقدام به انجام فریضه امر به معروف کرده‌اند که برخی را متعجب کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 میزان برانگیختگی عده‌ای تا حدی بوده که فراموششان شده این فریضه پشتوانه جدی و رسمی داشته و به صراحت در اصل هشتم قانون اساسی آمده است که در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر وظیفه‌ای است همگانی و متقابل برعهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت است.

از طرفی با فرض موجودیت جامعه دینی هم نمی توان این اصل و گزاره را نادیده گرفت که علاوه بر روایات متعدد در این زمینه، خداوند متعال در بیان صفات ممتاز مؤمنان در قرآن می‌فرماید: «و المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیا بعض یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و یقیمون الصلاة و یؤتون الزکاة و یطیعون الله و رسوله؛ مردان و زنان با ایمان ولی، یار و یاور یکدیگرند، امربه معروف و نهی ازمنکر می‌کنند، نماز را برپا می‌دارند و زکات را می‌پردازند و خدا و رسولش را اطاعت می‌کنند.»

به هرحال پیش‌فرض و عقبه رفتارهای اجتماعی ما یا باید عقبه شرعی داشته باشد یا قانونی که کنشگری این بانوان در باب تذکر محترمانه پیرامون مساله حجاب (حدود ۲۰۰ هزار تذکر لسانی بدون مشاجره ثبت شده)، از هر دو پشتوانه قوی برخوردار بوده و ضروری است که سیستم دولتی هم حمایت لازم را برای تحقق بهتر و با کیفیت تر به عمل آورد.

اخیرا در یاداشتی سعی شده با یک دوقطبی سازی نخ نما، تذکر دادن به مساله ترافیک و آب گرفتگی و چالش های شهری را در تقابل با این ماجرا قرار داده است تا با این تکنیک، اولویت و منزلت این فریضه را به چالش بکشند. هرچند که ضمن همراهی با محتوا و نه جهت مدعا باید گفت که در چارچوب مفهومی دین و در همان بند هشتم قانون اساسی که اشاره هم شد، تذکر به مسئولین جمهور اسلامی یک وظیفه مسلمانی و شرعی مثل سایر احکام دینی است و فقط یک حق شهروندی نیست. در ادبیات امیرالمومنین علی (علیه السلام)، مردم بایستی بدون لکنت بتوانند از حاکمان جامعه، حق خود را مطالبه کنند و فراتر از آن نسبت به اصلاح مسائل شهری و حکومتی تذکر بدهند و نظارت لازم را اعمال نمایند که این امر نه تنها مذموم نیست که حق حاکم بر گرده مردم، چنین روایت شده است.

اتفاقات (اغتشاشات) پارسال، در نتیجه همین موضوع امر و نهی شرعی بوده است. عامل تنش و بی انضباطی و امنیتی شدن ماجرا در سال گذشته (علاوه بر دست های آلوده معاندین و ۹ سفارتخانه دخیل در ماجرا) از جهت فرهنگی، بدلیل تخطئه و تخریب و همچنین فراموشی و غفلت از این فریضه در فرایندها و برنامه ریزی های کلان فرهنگی و اجتماعی کشور در سالیان گذشته از دهه هشتاد تا به الان بوده است. امر به معروف و نهی از منکر در مانیفست دین، ماهیت مردمی_قانونی دارد و سطح افقی و عمودی روشنی در شریعت برایش تعریف شده است و تذکر لسانی محترمانه و بدون تنش و از سر دلسوزی و تعهد جمعی امری معقول و مشروع است و پیامدهای احتمالی و حداقلی نیز بایستی با حمایت قانون و توجیه شناختی شهروندان مدیریت شود.

اگر بخواهیم از حیث جامعه شناختی نیز به مساله ورود کنیم باید گفت که در اندیشه اجتماعی با دو ژانر از ثبات و انسجام مواجه هستیم. انسجام سیستمی (System Integration) و انسجام اجتماعی (Social Integration). نظم و ثباتی که عمودی و قانونی و از بالا به پایین اعمال می شود و در تمام دنیا رایج بوده و هوش مصنوعی و فناوری‌های دیجیتال برایش تدارک دیده شده است و همچنین نظم و ثباتی که مردم پایه بوده و بصورت ارگانیکی و عرضی رقم می خورد.

این مدل دوم برای کشورهایی است که ایدئولوژی و نقشه راه در این خصوص داشته و مردم جامعه نیز حدی از بالندگی، حس مسئولیت و تعهد در قبال دیگران را در فطرت اجتماعی خود دارا باشند که جامعه ایرانی در این زمینه قدمتی دیرینه دارد. جهان امروز البته در ادبیات اولریش بک، به آستانه جامعه خطر رسیده و یک فردیت فراگیر و رادیکال را تجربه می کند و لیبرالیسم و اباحه گری در راستای پروژه جهانی سازی، یکدست سازی، کوتوله شدن و اتمیزه کردن انسان را در اوج تفرد و تنهایی در پیش گرفته است که فهم نظارت اجتماعی و راهبری و «انسجام مردم پایه» برایش سخت و محال است.

در واقع اندیشه غرب برای رسیدن به قله توسعه، در تقابل عامل و ساختار به حدی جانب دومی را گرفته که به دیابت ساختار مبتلا شده و مرگ سوژه را به تعبیر میشل فوکو رقم زده است و سخن گفتن از مسئولیت مردم در قبال همدیگر برای چارچوب فکری غرب زده یک سم و خودکشی محسوب می شود.

 از زوایه نگاه نظریات فرهنگی هم اگر بنگریم، بی خاصیت شدن و بی تفاوتی انسان ها نسبت به همدیگر، غرق شدن افراد در خویشتن خویش، عریض و طویل شدن ساختارها و قانونی انگاشتن همه چیز و سبقت گرفتن نهادها از انسان ها به حدی که هیچکس از بغل دستی خود نیز اطلاعی نداشته و افق دید آدم ها فقط ذهنیات انباشته شخصی‌شان باشد هم یک پیامد خطرناک دیگری را در زیست جهان غرب محقق کرده که زیمل آن را تراژدی فرهنگ می نامد.

در واقع فرهنگ ذهنی همان معانی و معنویت و ذهنیت ها و باورهایی است که ما داریم و هرگاه امتداد عینی و تجلی بیرونی پیدا کرده و تبدیل به محصول یا نهاد اجتماعی می شود، عنوان فرهنگ عینی به خود می گیرد. فاصله گرفتن انسان از این مکانیسم و محصولات و نهادهایی که به دست خودش رقم خورده و بی اعتنایی نسبت به کشتی روی اقیانوسی که خودش هم سوار بر آن در حال حرکت به جلوست، جز یک تراژدی و از خودبیگانگی را در پی نخواهد داشت.

از حیث تئوریک نیز در خود بودن انسان و شخصی شدن تمام ساحات زندگی اجتماعی و انفصال از نظارت و تذکر سایر اعضای جامعه، نشانه توسعه فردی نیست که در سکوت فرو رفتن و به خاموشی وا داشتن دیگران در قبال فردیت خود، یک گام به عقب برای توسعه فردی در سپهر اجتماعی است. در واقع دیگران را بایکوت و کوچک می کنیم تا میل خود را حداکثری به نمایش بگذاریم که این طرز فکر با استانداردهای هر جامعه به تناسب قوانینش متعارض است.

در آخر اینکه سرشت و سرنوشت انسان ها در جامعه به هم گره خورده و نمی شود تحت لوای فردگرایی و دیدگاه های شخصی، قانون و مسئولیت اجتماعی و تعهد جمعی را به عنوان رکن اصیل راهبری جامعه، به فراموشی سپرد. بایستی از تجربه سیاه برخی کشورها در زمینه رهاشدگی فرهنگ و شخصی شدن زندگی جمعی درس گرفت.

پایان پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: امربه معروف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۹۰۲۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

برپایی ایستگاه سلامت در سیب و سوران

  ایوب کرد تمینی  بیان کرد: در واپسین روزهای هفته سلامت کارشناسان بهداشتی مرکز بهداشت سیب و سوران جهت برپایی ایستگاه سلامت برای کارکنان و ارباب رجویان بانک ملی شهر سوران با هدف توانمندسازی مردم درخصوص حفظ و ارتقاء سلامت خود اقدام کردند.
 
وی افزود: شاخص سواد سلامت به‌عنوان یکی از عوامل مهم اجتماعی مؤثر بر سلامت است و آگاه‌سازی مردم از حقوق و مسؤلیت‌های اجتماعی و استفاده از ظرفیت محیط‌های ارائه مراقبت‌های سلامت در امر خود مراقبتی فردی و سازمانی، با تحقق رویکرد جامعه و انسان سالم صورت خواهد گرفت.
 
زیبا اربابی کارشناس مسئول واحد آموزش و ارتقاء سلامت در این رابطه گفت: افزایش آگاهی و مسئولیت‌پذیری افراد جامعه با استفاده از ظرفیت‌های آموزشی و رسانه‌ای بر بخش سلامت باید هدفمند باشد و لازم است که مردم به‌عنوان منابع اصلی سلامت، در حوزه خود مراقبتی توانمند شده و کنترل بیشتری بر سلامت خود، خانواده و جامعه داشته باشند.
 
 وی تأکید کرد: اطلاع‌رسانی در حوزه سلامت، یک امر مستمر است و صرفاً مناسبتی و در هفته سلامت نیست.

باشگاه خبرنگاران جوان سیستان و بلوچستان زاهدان